Europese dag van de beroerte

Bij een herseninfarct sluit een bloedpropje een bloedvat in de hersenen af. Hierdoor ontstaan plotselinge uitvalsverschijnselen door zuurstoftekort in de hersenen. Uitvalsverschijnselen kunnen zijn: een scheef gezicht, een verlamming van een arm of been, problemen met zien (dubbelzien, uitval van een gezichtsveld of 1 oog) of moeite met het vinden of vormen van de woorden. In het Spaarne Gasthuis werden in 2017 1228 mensen opgenomen met een herseninfarct. Vaak worden herseninfarcten (of beroertes) verward met een hersenbloeding, echter dit is niet hetzelfde. Bij een hersenbloeding scheurt een bloedvat in de hersenen open. Dit komt veel minder vaak voor. De verschijnselen van een hersenbloeding lijken wel heel erg op een herseninfarct. Afgelopen jaar werden 96 patiënten in ons ziekenhuis opgenomen met een hersenbloeding.

Bij een herseninfarct zijn in de eerste 6 uur na het ontstaan van de verschijnselen twee spoedbehandelingen mogelijk:

1. Trombolyse: oplossen van het stolsel dat het hersenvat afsluit: dit kan bij ernstige uitval binnen 4,5 uur na de eerste signalen. Om deze behandeling te kunnen ondergaan moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Deze behandeling werd in ons ziekenhuis in 2017 ruim 200 keer toegepast.
2. Verwijderen van het stolsel met een katheter: dit is bij een selecte groep patiënten met een verstopping van een hersenvat mogelijk binnen 6 uur na de eerste signalen. In een aantal gevallen is dit straks zelfs na 6 uur nog het geval.

Voor beide behandelingen geldt: hoe eerder daarmee gestart wordt, hoe groter de kans op goed herstel. Dit is ook goed voor te stellen, want hoe eerder de doorbloeding weer hersteld is hoe korter het doorgemaakt tekort aan zuurstof en voedingsstoffen in de hersenen. De kans dat iemand na drie maanden weer thuis woont wordt met deze behandelingen aanzienlijk vergroot. Het herstel kan hiermee zelfs snel en zonder blijvende uitval zijn.

Ook zonder deze behandelingen kan zeker herstel optreden: Zowel voor een plotseling herseninfarct als een hersenbloeding wordt iemand opgenomen op de Brain Care Unit (BCU). Hier wordt de patiënt aan een monitor aangesloten en geobserveerd en verzorgd door gespecialiseerde verpleegkundigen. Het is aangetoond dat een dergelijke specifieke afdeling de kans op beter herstel vergroot. De fase in het ziekenhuis is voor het doen van diagnostiek, het zoveel mogelijk voorkomen van complicaties, het starten van medicamenteuze behandeling en plannen van revalidatie.

Bij een Transient Ischemic Attack (TIA) is er sprake van een meestal korte en per definitie voorbijgaande episode met neurologische uitvalsverschijnselen als gevolg van een gedeeltelijke doorbloedingsstoornis van de hersenen, het ruggenmerg of het netvlies van het oog. Bij beeldvorming zijn er dan geen aanwijzingen voor blijvende schade. De uitvalsverschijnselen bij een TIA duren meestal kort, minder dan een uur, maar mogen per definitie niet langer dan 24 uur aanhouden. In ongeveer een vijfde van de gevallen bij verwijzing met verdenking op een TIA wordt uiteindelijk een andere diagnose gesteld. Een bekende aandoening die op een TIA lijkt is migraine met aura. Voorbeelden van een aura zijn: lichtflikkeringen, en tintelingen in een lichaamshelft soms gevolgd door zwakte van een arm of been. Kenmerk van een aura is dat deze verschijnselen langzaam, in enkele minuten, ontstaan. Meestal ontstaat er dan (bonzende) hoofdpijn en last van het licht (fotofobie). Soms is het onderscheid echter moeilijk, als bijvoorbeeld de voor migraine kenmerkende eenzijdige bonzende hoofdpijn ontbreekt.

Voor zowel een TIA als een herseninfarct geldt dat de kans op een nieuwe TIA, herseninfarct of hartinfarct wordt verkleind door behandeling van de risicofactoren: roken, hoge bloeddruk, diabetes mellitus (suikerziekte), hoog cholesterolgehalte en onvoldoende lichaamsbeweging. Dit zal grotendeels gebeuren door medicatie zoals plaatjesremmers en cholesterolverlagers, en soms wordt en patiënt geopereerd aan een (ernstige) halsslagadervernauwing. Het effect van een gezonde levensstijl is echter net zo belangrijk ter voorkoming van een nieuwe beroerte of TIA; zo vermindert ‘stoppen met roken’ namelijk het risico op hart- en vaatziekten fors en dit geldt op alle leeftijden.

De leefregels op een rij:

• Stop met roken
• Beweeg voldoende; tenminste 5 dagen/week 30min/dag, bv fietsen, stevig wandelen of tuinieren
• Eet gezond (volgens richtlijnen goede voeding)
• Beperk het gebruik van roomboter, harde margarines, vette vlees en melkproducten en tussendoortjes
• Eet 2 porties (100 – 150 gr.) vis per week, waarvan ten minste 1 portie vette vis
• Gebruik dagelijks 150-200 gr. groente en 200 gr. fruit
• Beperk het gebruik van zout tot maximaal 6 gr. per dag en voeg geen zout toe aan voeding
• Beperk het gebruik van alcohol; maximaal 1 glas per dag
• Voorkom overgewicht
• Voorkom aanhoudende stress

Na de behandeling in het ziekenhuis zal de huisarts de zorg overnemen, waarbij hij volgens richtlijnen jaarlijks of tweejaarlijks de bloeddruk en LDL-cholesterol controleert, afhankelijk van het risicoprofiel (o.a. eerder doorgemaakte HVZ en hart en vaatziekten in de familie). Tevens kan men door een juiste levensstijl zelf ook veel doen om een (nieuwe) beroerte of TIA te voorkomen.