Groeiende zorg over gebruik anabole steroïden

Om meer spiermassa te krijgen, slikken en spuiten vooral recreatieve kracht- en vechtsporters middelen die op de dopinglijst staan, met name anabole steroïden. Dit leidt tot allerlei gezondheidsklachten, zowel fysiek als psychisch. Twee ziekenhuizen, in Haarlem en Tilburg, hebben zogenaamde ‘anabolenpoliklinieken’ opgezet. Zij kunnen de vraag al niet meer aan; hun wachtlijst groeit. Privékliniek Android Health Clinic in De Meern ontving in amper een halfjaar zeshonderd anabolengebruikers met gezondheidsproblemen. Vrijwel allemaal kracht- en vechtsporters op recreatief niveau. “Dit is slechts het topje van de ijsberg”, zegt endocrinoloog Diederik Smit van de kliniek.

Het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport (VWS) noemt de groei in het gebruik ‘zorgelijk’ en stelt vanaf 2024 jaarlijks structureel 700.000 euro beschikbaar om het gebruik van anabole steroïden - hormonen die spieropbouw versnellen - onder amateursporters te verminderen. Het Mulier Instituut becijferde dit jaar hoe ingeburgerd het gebruik is. Van krachtsporters als fitnessers en crossfitters, die één of twee keer per week sporten, gebruikt 24 procent een dopingmiddel. Bij vechtsporters doet bijna de helft dat. Volgens het onderzoeksinstituut gebruiken ongeveer 400.000 krachtsporters en 80.000 vechtsporters in Nederland anabole steroïden. In sommige takken, zoals bodybuilding, is het gebruik gemeengoed, al wordt er naar de buitenwereld - vaak uit schaamte - niet over gesproken. “Ik schrik van die getallen”, zegt Pim de Ronde, internist-endocrino loog in het Spaarne Gasthuis in Haarlem, een van de twee ziekenhuizen met een anabolenpoli. “En er is geen enkele aanleiding om te denken dat het aantal gebruikers af zal nemen. Als man kun je het je niet meer permitteren om er normaal uit te zien. Spieren zijn de norm geworden.” Ook Diederik Smit, specialist in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg noemt de toename ‘zorgwekkend’. “Als de groei zich doorzet, zit op termijn heel Nederland te kuren.”

Gebruikers van anabole steroïden hebben volgens de experts een verstoord mensbeeld. Hun ideaalbeeld van het lichaam is groot, groter, grootst. Vooral mannen vinden zichzelf nooit breed genoeg en op sociale media of in de gym vinden ze altijd wel iemand die nog gespierder is.

De middelen werken echter verslavend en bijna elke gebruiker krijgt last van een van de talloze bijwerkingen. Klachten als acné, borstvorming bij mannen, erectieproblemen, verminderde spermaproductie, een verhoogde bloeddruk en een verminderde hartfunctie zijn normaal. Door de lage testosteronspiegel na het stoppen met anabolen kunnen daar depressie, lusteloosheid, vermoeidheid en uiteindelijk zelfs een hart- of vaatziekte bij komen.

De specialisten zien het aantal gebruikers niet alleen toenemen, die gebruikers injecteren en slikken de anabolen ook steeds meer en steeds vaker. “We maken ons zorgen over de gevolgen voor de gebruiker in de toekomst”, zegt De Ronde. “Over de effecten op lange termijn bestaan onduidelijkheden, maar uit onderzoek komen volop aanwijzingen naar voren dat de kans op hart- en vaatziekten door gebruik wordt vergroot.”

De 700.000 euro van het ministerie wordt door de Dopingautoriteit ingezet voor een betere informatievoorziening voor (mogelijke) gebruikers. Deze overheidsinstelling, opgericht om een dopingvrije sport na te streven, verwacht dat betere voorlichting en meer waarschuwingen voor de gevolgen voor de gezondheid op termijn leiden tot minder gebruik van anabolen onder kracht- en vechtsporters. Na vier jaar evalueren beide partijen de voortgang. Indien nodig wordt de financiële bijdrage vanuit het ministerie verhoogd.