Ik wil eigenlijk beginnen met de vraag: waarom hebben we een neus? Die hebben we om ervoor te zorgen dat de lucht die we inademen warm en vochtig wordt gemaakt. En dat die lucht wordt gefilterd. Dat is belangrijk, want daarmee zorgt de neus ervoor dat bepaalde deeltjes niet in onze longen terechtkomen.
Filter
En dat filteren doet de neus eigenlijk heel goed. Neem bijvoorbeeld mensen die allergisch zijn voor katten. Dan gaat hun neus aan de slag om de prikkel door de allergie weg te werken. Hun neus wordt dikker als ze in de buurt komen van een kat. De neus gaat daardoor dicht met het doel extra te filteren. Dat mensen daarbij ook gaan niezen, doen ze om de deeltjes op de kattenharen weg te schieten. Want juist voor die deeltjes zijn ze allergisch. Door het niezen komen de deeltjes niet in hun longen terecht. Niezen heeft dus vaak een prikkel als oorzaak. En het is dé manier om viezigheid, virussen, bacteriën en allergenen buiten te houden.
Als we niezen maken we geluid. Om de lucht zo hard mogelijk naar buiten te duwen, gaan onze stembanden tegen elkaar aan. Bij het loslaten van je stembanden vliegt lucht naar buiten en daar komt het geluid vandaan.
Verschil tussen culturen
Dat gaat bij de meeste mensen zo, maar niet bij iedereen. Sommige mensen maken (bijna) geen geluid bij het niezen. Het verschilt dus per persoon, maar ook per cultuur. Als jij je hele leven mensen heel hard ziet niezen en je hoort daar een hatsjoe-geluid bij, dan neem je die gewoonte vaak over. Je kunt zelfs zeggen dat in elke taal anders geniest wordt. Onze hatsjoe klinkt in het Frans meer als atsjoem. In Japan doen ze er nog een klank tussen en wordt het meer een hakasoen.
Ook niesgedrag is dus aangeleerd. Want wist je dat dove mensen bijna nooit geluid maken bij het niezen? Zij hebben nooit gehoord dat dat geluid er bij hoort. En eigenlijk is het geluid ook niet echt nodig.
150 km per uur
Het is geen goed idee om je nies weg te slikken of om te proberen het op een andere manier in te houden. Er zit een enorme kracht achter zo'n niesreflex. Een nies kan snotdeeltjes met zo'n 150 kilometer per uur wegslingeren. Als je het er niet uit niest, dan moet alle snot en viezigheid een andere weg vinden, misschien wel je holtes in. Als dat gebeurt kun je een bijholteontsteking krijgen. Of je krijgt misschien een oorontsteking doordat het in de buis van Eustachius gaat zitten. Of nog erger: je blaast een gat in je trommelvlies. Echt, dat gebeurt, ik zie het in mijn spreekkamer. Dus moet je niezen? Lekker laten gaan!