Nederlanders zijn pas laat gaan smeren

In andere continenten wordt al decennia campagne gevoerd om het lichaam niet al te veel bloot te stellen aan de zon. In Nederland stond tot voor kort echter een bruin kleurtje voor gezondheid en een goed leven. Dat beeld wordt gelukkig wat genuanceerd, vertelt dermatoloog Louk Gonggryp. Gonggryp: ,,Het past in de ontwikkeling dat mensen meer bewust worden van de werking van de zon. We lopen nog steeds achter bij landen als Australië en de Verenigde Staten waar ze al meer dan dertig jaar campagnes voeren. Elke Australiër kent de ’slip, slap and slop-campagne’. Slip on a shirt, slop on the sunscreen and slap on a hat. In de VS is de ’skin wise-campagne’. Hier beginnen we de achterstand een beetje in te lopen.’’

,,Er is een groeiend bewustzijn over de gevaren van huidkanker, maar er zijn ook nog steeds generaties mensen die zeggen: dokter ik lig of zit niet veel in de zon. Maar die dan wel vrijwel onbeschermd rondfietsen op het heetst van de dag. Dat zien ze dan niet als blootstellen aan de zon. In het voor-en najaar wordt smeren ook niet nodig geacht. Net zo min zijn de termen smeren, weren en kleren bekend. Gebruik zonnebrandmiddelen, probeer het zonlicht tussen 11 en 15 uur te mijden en bedek de huid met voldoende kleding.’’ ,,De generatie die nu rond de zeventig is wordt veel geconfronteerd met huidkanker. Het aantal gevallen van huidkanker neemt mede door de vergrijzing en socio-economische redenen ook toe. Hopelijk met goede campagnes zal de trend bij de toekomstige oudere generaties gaan dalen.’’ Huidkanker is in een tijdig stadium goed te behandelen met stikstof, chemo-en immuuncrèmes, lichttherapie, radiotherapie of door chirurgische ingrepen. Melanomen kunnen wel levensbedreigend zijn. Deze agressieve maar zeldzame vorm van huidkanker kan ontstaan op een gaaf stukje huid of vanuit een moedervlek. Een melanoom kan uitzaaien naar de lymfeklieren en het bloed.

De dermatoloog weet jonge generaties op gepaste wijze te waarschuwen voor de werking van de zon. Gonggryp: ,,Ik vertel ze dat je er met een bruine huid nu wel goed uitziet, maar je er op termijn snel ouder en niet mooier op wordt. Met die rimpels en pigmentvlekken. ’’ Blijft natuurlijk wel overeind dat de zon ook een positieve werking heeft op de gezondheid. Gonggryp: ,,De mens voelt zich psychisch goed door zonlicht. Het brengt de mensen ook naar buiten om in beweging te komen en te sporten. Verder is zonlicht belangrijk voor de vorming van vitamine D.” Vitamine D is onder andere nodig bij de vorming van sterke botten. Het kan ook mogelijk beschermen tegen het ontstaan van sommige vormen van kanker en tegen bepaalde infecties. Een kwartier blootstelling aan de zon per dag is bij de gemiddelde Nederlander echter al voldoende voor de aanmaak van vitamine D.

Enkele uurtjes zon kan bij jong volwassenen met een lichte huidskleur jeuk veroorzaken. Als daarbij ook nog blaasjes, roodheid, zwelling en schilfers ontstaan wordt gesproken van zonneallergie. Zonneallergie ontstaat onder andere door het gebruik van bepaalde medicijnen die de huid overgevoelig maken voor zonlicht. Het gaat bijvoorbeeld om antibiotica en plastabletten. Maar ook contact met planten kan een abnormale zonlichtreactie veroorzaken, zoals het aanraken van een bereklauw. Verder kunnen cosmetica, zalfjes, middelen tegen muggenbeten of zonnebrandcrème tot allergie leiden. Dermatoloog Gonggryp: ,,Vaak begint het met jeukende bobbeltjes. Bijvoorbeeld op het gezicht, in de nek, op de handen, onderarmen of benen. Soms samen met blaasjes, roodheid, zwelling en schilfers. Dat kan ook als je eerder wel goed tegen de zon kon. Ze verschijnen vaak een dag na het zonnen en verdwijnen na 7 tot 10 dagen.’’ Mensen die bevattelijk zijn voor de zonneallergie moeten hun huid geleidelijk laten wennen aan zonlicht. Ze moeten tijdens de eerste weken zonnebrandcrème met hoge(re) beschermingsfactor gebruiken. Tussen 11 en 15 uur de zon mijden en wijde kleding met hoed of pet dragen. Een natte huid is gevoeliger voor zonlicht. Denk erom dat sneeuw en zand veel zonlicht reflecteren, water en gras weinig. Dertig tot vijftig procent van de patiënten krijgt elk voorjaar klachten die verdwijnen nadat de huid gewend is aan de zon. Het gewend zijn aan zonlicht verdwijnt weer in de winter. In ernstige gevallen blijven reacties ontstaan, bij iedere blootstelling aan de zon. Er valt niet echt te voorspellen hoe het verloop in jaren is. Soms treedt spontaan verbetering op.