'Toegankelijkheid verbeteren, dat staat bovenaan'

Leon Aarts is gepokt en gemazeld in de medische wereld. Hij heeft alle facetten van de geneeskunde grondig leren kennen. Begonnen als anesthesioloog-intensivist in het St. Antoniusziekenhuis in Nieuwegein, combineerde hij die praktijkfunctie al snel met een rol in het onderwijs, als opleider en hoogleraar in het UMCG en LUMC. In datzelfde LUMC ontdekte hij hoe boeiend bestuurswerk kan zijn - hij was er divisievoorzitter - en maakte de overstap naar het Zaans Medisch Centrum als rvb-voorzitter. Die rol bekleedt hij sinds eind maart in het Spaarne Gasthuis.

"Op grond van die gevarieerde ervaring denk ik dat ik mijn werk als bestuurder goed kan doen", verklaart hij het voordeel van zijn carrière in de breedte. "Er is meer te doen dan dokter of onderzoeker zijn. Besturen geeft me veel energie, zeker in de context van de complexe problematiek waarmee we in een groot STZ-ziekenhuis als het Spaarne Gasthuis te maken hebben. Daarbij is er een stevige uitdaging in het Integraal Zorg Akkoord neergelegd: hoe gaan we de gewenste integraliteit realiseren? We hebben als raad van bestuur dus nogal wat te doen!"

De grootste uitdaging, niet alleen voor de raad van bestuur maar voor het hele ziekenhuis, is het betaalbaar en vooral toegankelijk houden van de zorg. Dat is bepaald geen sinecure: "Wat er op ons afkomt is fenomenaal. In 2030 hebben we te maken met veertig procent meer zorgvraag, veelal oude mensen met meer aandoeningen en andere behandelwensen. Daarbij komt dat het aantal mensen dat die zorg kan leveren tegen die tijd naar verwachting met vijf tot tien procent is gedaald."

De oplossing voor deze ogenschijnlijk onoplosbare puzzel moet deels in technologie en innovatie gezocht worden. Maar omdat de zorg toch ‘vooral mensenwerk’ is, zo benadrukt Leon, is extra inzet op het opleiden nodig en een efficiëntere samenwerking binnen en buiten het ziekenhuis: "Het Spaarne Gasthuis is voor deze regio de plek waar we patiënten behandelen. Maar we kunnen momenteel te weinig mensen snel helpen. Het verbeteren van de toegankelijkheid staat dan ook bovenaan. Wat we nu al doen moeten we vooral goed blijven doen, maar we moeten ook proberen nog meer uit onszelf en uit de samenwerking met de eerste lijn te halen. En met de derde lijn, zoals het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis en de academische ziekenhuizen. We zullen ook een tandje moeten bijschakelen in het aantrekken en opleiden van mensen en in het bieden van stageplekken, want het Spaarne Gasthuis is ook een opleidingsinstituut. Verder is het zaak dat we meer gaan sturen op flexibele inzetbaarheid van medewerkers en op het vasthouden van collega’s."

Het is niet alleen het eigen businessmodel dat aanpassing nodig heeft. Ook elders in de keten is de druk hoog: "De lange wachtlijsten zetten spanning op onze relatie met onder meer de huisartsen. Veel drukte in de huisartsenpraktijk komt omdat wij en de GGZ niet voldoende kunnen leveren. Iemand die lang moet wachten op een nieuwe heup, krijgt tijdens die wachttijd niet minder pijn."

Daar ligt dus een andere oplossingsrichting voor de ingewikkelde puzzel: meer efficiëntie in de zorgketen: "We werken met uitstekende artsen en verpleegkundigen, er worden enorme inspanningen geleverd om zoveel mogelijk mensen te helpen, maar er is zoveel aanbod van patiënten. We zullen ook processen moeten vernieuwen, te meer omdat veel mensen niet meer willen werken zoals twintig jaar geleden. Er is behoefte aan meer flexibiliteit. De strikte scheiding tussen huisartsen, ziekenhuis en verpleeghuizen moet vervagen. De covid-periode was in die zin een leerzame exercitie, een stresstest voor het systeem. Veel dingen gingen makkelijker, overplaatsingen naar verpleeghuizen, infrastructurele aanpassingen. Ik zie niet in waarom dat in reguliere situaties niet ook zou kunnen."

Toch is het een dun lijntje waarop een balanceer-act moet worden uitgevoerd: "We proberen mensen langer thuis te houden, maar áls het dan misgaat, gaat het vaak goed mis en komen er patiënten met niet alleen een vaak complexe zorgvraag, maar ook een sociaal probleem. Afstemming tussen het sociale domein en de zorg is extreem belangrijk geworden, zeker omdat we ervan uit kunnen gaan dat het aantal acute opnames zal toenemen. Tegelijkertijd ligt daar ook een kans. De bevolking in deze regio groeit, mede door immigratie. De zorg is een goed middel om de inclusiviteit te vergroten."

De nieuwe rvb-voorzitter stelt zichzelf kortweg drie hoofddoelen: een flexibeler inrichting van het basissysteem, intensivering van de werving en opleiding van medewerkers, en meer verbinding in de zorgketen. Na een paar maanden Spaarne Gasthuis overheerst ondanks de zwaarte van de uitdaging bij hem het optimisme: "Veel partijen in de regio - VVT, huisartsen, ambulancediensten, gemeenten, GGZ - zijn al met elkaar in gesprek, daar word ik echt blij van. De zorgverleners in de regio begrijpen elkaar goed. En er zijn mooie ideeën voor intensievere samenwerking, zoals combi’s voor opname-bedden en deling van personeel. We zullen er alleen nog meer uit moeten halen om de toegankelijkheid te kunnen verbeteren."