Wat kun je doen tegen kaalheid?

Het zijn allemaal methoden om kaalheid tegen te gaan, maar bewezen effectief zijn ze niet, zegt Tristan van Dongen. De dermatoloog van het Spaarne Gasthuis is gespecialiseerd in haaruitval, dat binnen het spectrum van de huidziekten valt: haren zijn immers geworteld in de huid. Kaalheid kent verschillende oorzaken. Het kan een gevolg zijn van een auto-immuunaandoening, waarbij het afweersysteem zich op het eigen lichaam richt en de haren uitvallen. Soms tot neus- en wenkbrauwhaar toe. Haarverlies kan ook een bijwerking zijn van chemotherapie. Tevens komt het voor als gevolg van een overproductie van testosteron en bij cystevorming op de eierstokken. Jawel, ook vrouwen kunnen kaal worden. Al vormen mannen de hoofdmoot.

Voor de goede orde: er is een verschil tussen kaalheid en dun haar. Bij beide seksen wordt het haar na pakweg het vijftigste levensjaar dunner, maar kaalheid komt vaker voor bij mannen. “Denk aan wat ook wel wordt omschreven als een landingsbaan op het hoofd,” zegt Van Dongen. Elke jonge man heeft ongeveer 100.000 haren. Elke haar heeft een levenscyclus van enkele jaren. Het is genetisch bepaald of die haren na vier of zeven jaar uitvallen. Er groeien normale, nieuwe haren als de oude zijn uitgevallen. Maar bij kalende mannen verloopt dit proces anders. “De oorzaak daarvan schuilt in een te strakke peesplaat die over de schedel loopt,” zegt Van Dongen. “Aan die peesplaat hechten de voor- en achterhoofdspieren die zorgen voor de gezichtsmimiek. Doordat de schedel een beetje doorgroeit en met name de achterhoofdspieren niet bij iedereen goed kunnen ontspannen, komt de peesplaat op spanning te staan en trekt de hoofdhuid strak.”

Het gevolg? Een slechte doorbloeding, waardoor de haarzakjes niet goed worden voorzien van voeding en zuurstof en het zodoende moeilijker krijgen. Die verklaring is echter nog niet compleet. Want niet alleen mannen kunnen een strakke hoofdhuid krijgen. Ook bij vrouwen komt dat voor. Waarom worden vrouwen dan veel minder (snel) kaal? “Dat ligt aan de werking van de mannelijke geslachtshormonen testosteron en met name aan het daarvan afgeleide dihydrotestosteron, kortweg DHT,” zegt Pim de Ronde, die als endocrinoloog in het Spaarne Gasthuis gespecialiseerd is in de hormoonhuishouding. Bij een permanent strakgetrokken huid zorgt DHT voor haaruitval. En omdat mannen nu eenmaal meer testosteron en dus meer DHT hebben dan vrouwen, worden mannen kaal en vrouwen niet. “Dat wil overigens niet zeggen dat kale mannen meer testosteron hebben dan mannen met haar,” aldus Van Dongen. “Kale mannen zijn niet agressiever en hebben ook geen hoger libido. Ik denk dat kale mannen die ernstig gebukt gaan onder die kaalheid zelfs een lager libido hebben, omdat depressieve klachten hun libido kunnen onderdrukken."

Maar nu het goede nieuws: er zijn mogelijkheden om kaalheid tegen te gaan met medicijnen. Hoe sneller je erbij bent, hoe beter het werkt. De huisarts kan doorverwijzen naar een specialist. “Er kan een middel als finasteride worden voorgeschreven,” aldus endocrinoloog De Ronde. “Dat remt de omzetting van testosteron naar DHT, waardoor DHT dus niet kan zorgen voor kaalheid.” Ook het gebruik van een lotion met minoxidil kan werken. Minoxidil was van oorsprong een bloeddrukverlagend middel, maar bleek als bijwerking voor haargroei te kunnen zorgen. Waarschuwing: het is niet bij iedereen succesvol en moet levenslang worden gebruikt. Een andere optie is natuurlijk een haartransplantatie. Van Dongen zou mannen wel willen aanraden om naar een gespecialiseerde kliniek te gaan, omdat een haartransplantatie niet bij elke haarziekte – zoals bij auto-immuunziekten – een goed idee is. Om te voorkomen dat iemand ineens een onnatuurlijke haargrens krijgt, is ook goede kennis van de natuurlijke haarimplantatie noodzakelijk. “Verder zou ik mensen willen aanraden om na een haartransplantatie medicatie te gebruiken. Ik zie op mijn spreekuur geregeld mannen die ná hun haartransplantatie kaal zijn geworden op plekken waar ze tijdens de transplantatie nog haar hadden. Zo krijgen ze als het ware plukjes haar die onnatuurlijker ogen dan de oorspronkelijke kaalheid.”

Tekst: Jop van Kempen